“…Proses Çox Dağıdıcı Bir İnqilaba Gedir…”

Açıq Cəmiyyət Partiyasının lideri Rəsul Quliyev «Bizim Yol» qəzetinə müsahibəsində ölkədə baş verən son hadisələrə münasibət bildirib. Eks-spiker rüşvət qalmaqalı, prezidentin «BP»ni sərt tənqid etməsi, müxalifətin mitinqi, gələn ilki seçkilər və s haqqında danışıb. Müsahibəni təqdim edirik.  

 

– Rəsul bəy, yəqin ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin müşavirəsində «bp» şirkətinin ünvanına səsləndirdiyi tənqidlərindən xəbərdarsınız. Bu tənqidlər iqtisadi, yoxzsa siyasi problemlərdən doğur? 

– Həmin tənqidi bir neçə cümlə ilə izah etmək mümkün deyil. Düzünü bilmək istəyirsinizsə, mən «BP» ilə bağlı yox, İlham Əliyevin çıxışı ilə əlaqədar müəyyən fikirlər yazmaq niyyətindəyəm. Çünki bu barədə mənə bir çoxları suallar ünvanladığından, gərək geniş izahatını verəm. Sizə qısa olaraq onu deyə bilərəm ki, yataqlardan çıxarılan neftin miqdarı aşağı düşüb, bu enmə «BP» üçün bir problem deyil. Neftin hasilatı Azərbaycanda aşağı düşürsə, «BP» başqa məkanda bu enməni kompensasiya edir. Amma Azərbaycan neftin hasilatının azalmasını kompensasiya edəcək heç bir şeyə malik deyil. Aparılan iqtisadi siyasət Azərbaycanı neftdən elə asılı vəziyyətə salıb ki, bu, obrazlı desək, narkomanın narkotikdən asılılığına bənzəyir. Problem ondadır ki, hasilat azalanda toplanan valyuta ehtiyatı da istər-istəməz azalır. Bu isə çox təhlükəli gələcək vəd edir. Azərbaycan ixracdan asılı olduğuna görə toplanan valyuta ehtiyatı bir neçə ilə sıradan çıxa bilər və ölkədə aclıq təhlükəsi yaranar. Ona görə ki, Azərbaycan xalqının ərzağı dolların manata çevrilməsi hesabına xaricdən gəlir, yəni yerli istehsal yox dərəcəsindədir. Əlbəttə ki, bu amil hakimiyyəti narahat edir. İkinci narahat doğuracaq amil odur ki, neftin hasilatının azalması nəticəsində hakim zümrə özünə çatacaq “dolya”nın azalmasına razılıq vermir. Sözsüz ki, «BP» də deyir ki, enmə gərək eyni səviyyədə olsun. İndi müşavirədə «BP»-ni doğru olmayan proqnozlarda ittiham etmək yanlışdır. Sual yaranır, axı proqnoz ona görə proqnozdur ki, 100 faiz olmur? 100 faiz olsaydı, mütləq olardı, proqnoz yox.

 

– Belə çıxır ki, siyasi amilləri qəbul etmirsiniz?

– Mən həmin tənqiddə heç bir siyasi amil görmürəm. Siyasi amilin olmamasını görmək üçün «BP»-nin yaranandan bu günə qədər xarici ölkələrdə işləmə siyasətinə baxmaq lazımdır.

 

– Nigeriyanı «bp» bədbəxt ölkəyə çevirmədimi, bu, həmin siyasət deyilmi?

– Nigeriyanı pis günə öz xalqı və hökuməti qoyub. Yəni «BP»-nin indiki rejimi yıxmaq niyyəti də yoxdur, ümumiyyətlə, bu şirkət heç bir ölkədə rejim dəyişməyib. Hətta 1979-cu ildə şah devriləndə «BP» İrandan sonuncu çıxıb, bu məsələni hələ kənara qoyaq, «BP» o zaman gəlib bizimlə söhbətdə deyirdi ki, Tehrana da faiz verin, nə olsun ki, amerikanlar etiraz edir. Demək istəyirəm ki, İlham Əliyev «BP»-ni rejiminə təhlükə yaratdığı üçün tənqid edir, xeyr, elə deyil. «BP»-nin xarici siyasətində deyilən taktika və strategiya yoxdur, bu şirkət hansı ölkədə işləyibsə, həmin ölkənin hakimiyyəti ilə “dil” tapmağa çalışıb. Bu şirkət üçün ölkədə diktatura, yoxsa demokratik cəmiyyətdir deyə fərq yoxdur. Dünyada bir sıra şirkətlər var ki, onlar diktatura rejimləri ilə işləmirlər və bunu özlərinin əxlaq kodekslərinə zidd hesab edirlər. Məsələn, Ceneral-Elektrik şirkətinin kodeksində yazılıb ki, onlar totalitar, diktatura rejimlərində heç zaman işləməyəcəklər.

 

– O zaman «BP»-nin Elçibəy hakimiyyəti ilə işləməməsini və AXC iqtidarının devrilməsində dəstək olduğu barədə fikirləri necə qiymətləndirirsiniz?

– Yalandır. Əksinə, «BP» və ətrafında olanlar Elçibəy hökumətinin yıxılmasının qarşısını almaq üçün hələ əllərində normal hüquqi sənəd olmaya-olmaya 110 milyon bonusu verdilər. Ki, Elçibəy hakimiyyəti bundan istifadə edib qiyamın qarşısını alsın. Bir daha deyirəm, «BP» Elçibəy hökumətinə əməlli-başlı kömək edirdi. Ancaq görəndə ki, Heydər Əliyev gəlib oturub Bakıda, onda anladılar ki, onunla işləməli olacaqlar. Təkrar edirəm, «BP»-nin etika kodeksində hakimiyyətlərə fərq qoymaq yoxdur. Ona görə də İlham Əliyevin «BP»-yə qarşı hücumu heç bir siyasi xarakter daşımır.

 

– Yəqin ki, Gülər Əhmədova-Elşad Abdullayev video-çarxının yaratdığı müzakirələri izləyirsiniz. Bu hadisənin yaratdığı ajiotajı necə qiymətləndirirsiniz?

– Siz Bakıda, mən Vaşinqtonda oturmağıma baxmayaraq hamımız bilirik ki, Azərbaycanda polisə işçi götürməkdən, məktəbə müəllim qəbul etməkdən başlamış bütün sahələrdə rüşvət tüğyan edir. Hətta sabah Ramiz Mehdiyevi vəzifəsindən çıxardıb yerinə gətirəcəkləri adamdan da rüşvət alacaqlar (gülür). Bir sözlə, rüşvətsiz vəzifəyə təyinat olmur, rüşvəti yalnız yaltaqlıq əvəz edə bilər. Yəni vəzifəyə getmək istəyən, öz mənəviyyatını məddahlığa dəyişir. Məsələn, hər hansı bir politoloq Milli Məclisdə oturmaq üçün xalqı və mənəviyyatını unudub başlayır məddahlıq etməyə. Bu da rüşvətin başqa növüdür, sadəcə, bu variantda ağlını və mənəviyyatını satır. Ona görə də həmin video-çarx deyilənlərin faktiki təsdiqini göstərən bir materialdır.

 

– Siz indiki hakimiyyətlə işləmisiniz və Milli Məclisin sədri olmuşunuz. O dövrdə mandatın satılması barədə xəbərlər alırdınızmı?

– Qayıdaq 1995-ci ilə, mən Sizi 100 faiz əmin edirəm ki, o zaman 125 deputatın maksimum 10 nəfərindən rüşvət alınıb, axı, həmin illərdə pul indiki kimi yox idi. Sözsüz, o dövrdə qiymət də aşağı olardı, indiki açıqlanan rəqəm ümumiyyətlə, dəhşətdir (gülür). Təsəvvür edin ki, deputata 1500 manat maaş verirlər, bunu 5 ilə hesablasaq, axı 1 milyona yetmir. Gələk Gülər Əhmədovaya, bu adam sistemin bir “vint”idir, mənim üçün gülməlidir, birdən-birə YAP və hətta bizim müxalifətçilər düşürlər bu “vint”in üstünə, sistem qalır kənarda. Anlamaq lazımdır ki, bir “vinti” çıxartmaqla mexanizmə heç nə olmayacaq. Hətta həmin “vint”dən 200 dənəsini çıxardıb edam etsən belə, mexanizm işləyəcək. Əslində, taktika belə olmalıydı: “vint”in yox, mexanizmin üstünə gedilməliydi. Biz azərbaycanlılar çox qəribə yanaşmaya malikik, baxın, Gürcüstanda həbsxanada bir neçə nəfərin döyülməsi ilə xalq meydanlara çıxdı və nəhayət, Saakaşvili seçkidə məğlub oldu. Azərbaycanda dəfələrlə saytlarda hərbi xidmətdə zabitin əsgəri, yaxud küçədə polisin vətəndaşı döyməsi haqqında video-çarxlar yayılıb, amma heç öldürülənin, döyülənin yaxın adamları belə etiraz etmir. Bəli, Gülər Əhmədova-Elşad Abdullayev video-çarxı kifayət qədər rol oynadı və insanları kifayət qədər həyəcana gətirdi, indi görək bu həyəcan etiraz doğura biləcəkmi?! Sözsüz ki, həmin video-çarx dayanan deyil, Sizi əmin edirəm ki, hətta ondan sonra da minlərlə adam rüşvət verib vəzifələrə təyinat alıblar.

 

– Bəs oktyabrın 20-nə mitinq-yürüş təyin edən müxalifət proseslərdən istifadə edə bildimi?

– Onlar oktyabrın 13-nə mitinq təyin etmişdilər, sadəcə, aksiya keçirməməyin ömrünü bir həftə artırıblar, başqa bir iş görməyiblər. Çünki hakimiyyət aksiyanın keçirilməsinə icazə verməyəcək və bunun Konstitusiyaya zidd olduğunu sübut etmək üçün ardıcıl piketlər keçirməkləri də baş tutmayacaq. Ona görə də mən İctimai Palatanın bu ideyasından parlaq nəticə gözləmirəm.

 

– Güman ki, “Yeni Müsavat” qəzetinin son saylarının birində dərc olunan “Hakimiyyətlə müxalifət arasında “2013 əvəzinə 2015” anlaşması” manşet məqaləsini oxumuşunuz. Bu cür danışıqlar real nəticə verə bilərmi?

– Ümumiyyətlə, bu məsələyə münasibət bildirmək mənim üçün çox çətindir. Başa düşə bilmirəm, xalq kimə səlahiyyət verib ki, onun əvəzindən belə danışıq aparasan?! Əgər elə bir danışıq varsa, bu danışığı aparanlar kimin adından danışıq aparırlar? Bu hissəsi mənim üçün çox mürəkkəbdir, ona görə düşünmürəm ki, belə bir danışıqlar olsun. Hətta bu istiqamətdə düşünən insanları çox rəzil hesab edirəm, qəti surətdə öz xalqına qarşı bu dərəcədə yuxarıdan aşağı baxmaq olmaz, bu, sadəcə, ayıbdır! Düşünmürəm ki, hakimiyyət də özünə indiki durumda problem görür və buna görə 2015-ci il üçün danışıqlar aparsın. Mənə görə hökumət düşünür ki 2013-cü il və 2015-ci il seçkilərini də udacaq. Bu mənada nəyə görə kiminləsə danışmalıdır?! Ona görə həmin məqaləni ciddi və həqiqətə uyğun hesab etmirəm. Ola bilər, hakimiyyət müxalifətə nifrəti gücləndirmək niyyəti ilə belə bir məqaləni təşkil edib.

 

– Siz son vaxtlar müxalifətçilərdən seçkiyə boykot edəcəkləri barədə səsləndirdikləri fikirləri necə qiymətləndirirsiniz?

– Boykota getmək heç bir əhəmiyyət verməyəcək. Tutaq ki, özünü ənənəvi müxalifət adlandıran təşkilatlar boykota gedəcək, amma Milli Məclisdə və ondan kənarda onlarla partiya var ki, özünü müxalifət adlandırır. Əgər bu partiyalar seçkiyə qatılacaqsa, boykot necə ola bilər?

 

– Son həftələrdə Avropa Şurasından və Avropa Birliyindən hakimiyyətə qarşı təzyiqlər güclənib, xüsusən AŞ PA-da kürü olayının gündəmə gətirilməsini göstərə bilərik. Bunlar növbəti seçki öncəsi Qərbin təzyiqlərinin ilk işartıları deyilmi?

– Gələn il seçkilərlə bağlı Qərbin Azərbaycana təzyiqləri 10 dəfə artacaq. Sadaladığınız faktlar başlanğıcdır, elə AŞ PA-nin siyasi məhbuslarla bağlı qətnaməsini misal çəkmək yetər, baxmayaraq ki, rəsmi Bakı yenı həmin qurumda rüşvətlə deputat almağa cəhd etdi. Mən düşünürəm ki, 2013-cü ilin əvvəlindən daha ciddi qərar və qətnamələri görəcəyik. Hər halda hakimiyyət növbəti seçkiləri asanlıqla saxtalaşdırmağa nail ola bilməyəcək. 2013-cü il tamamilə fərqli il olacaq, Siz bunu görəcəksiniz, əmin ola bilərsiniz.

 

– Siz növbəti seçkilərin Azərbaycan xalqı üçün son şans hesab etmişiniz. Demək istəyirsiniz ki, indiki rejim qalsa, Azərbaycan xalqının varlığına son qoyulacaq?

– Azərbaycan xalqının varlığının hansı formada davam etməsini söyləmək çətindir. «BP» söhbəti olmasın, proqnozlaşdırmaq çətin məsələdir. Çünki mövcud hakimiyyət dəyişməzsə indiki siyasət davam edəcək, ona görə ki, başqa siyasət tapıb ortalığa qoymaq şansına da malik deyillər. Beləliklə, aparılan siyasətin nəticəsində neftdən asılı olan Azərbaycanda neftin istehsalının aşağı düşməsi ilə əlaqədar inflyasiya devalivasiya şəklində maliyyə iflası baş verəcəkdir. Bu da ac adamların xaosu ilə müşahidə olunacaqdır və başlayan xaos Azərbaycanı hansı vəziyyətə çıxaracaq, bunu indidən söyləmək çox çətindir. Ona görə mən deyirəm ki, 2013-cü il seçkiləri Azərbaycanın yeganə sonuncu şansıdır ki, əmin-amanlıqla öz gələcəyini müəyyənləşdirə bilsin.

 

– Yəni bu şansı dəyərləndirə bilməsək inqilaba gedirikmi?

– Bəli, amma bu ənənəvi inqilablardan olmayacaq, proses çox dağıdıcı bir inqilaba gedir. Bu gedişatda İranın, Rusiyanın niyyəti nədən ibarət olacaq, əvvəlcədən demək çox çətindir.

 

– Hakimiyyət növbəti seçkilərə İlham Əliyevlə gedəcək, yoxsa başqa namizədi də ola bilər?
– Rejim 2013-cü ilə cənab İlham Əliyevin namizədi ilə gedəcək. Heç bir başqa namizəd nə müzakirə olunur, nə də təqdim oluna bilər. Dediklərim hətta proqnoz da deyil, apardığım təhlilin nəticəsidir.

 

Natiq CAVADLI