Əsas səhifə

“İran müəyyən reformalar həyata keçirsə, İngiltərə məmnuniyyətlə onunla müttəfiq olar.”

Aprel 17, 2013 tərəfindən Rasul Guliyev - Rəsul Quliyev 1 Şərh

Əvvəli

4-cü epizod

London, 1812-ci ilin yanvarı, Kral III Georginin sarayı…

 

Kralın mütəmadi düşdüyü ağır psixi vəziyyətdən və depressiyadan çıxması üçün xeyli vaxtın tələb olunduğunu yaxşı bilən Baş nazir Spenser Perseval, Xarici İşlər naziri Lord Baturst və Müharibə naziri Lord Liverpul əvvəlcədən hazırlaşmışdılar. İnformasiyalar Kralda həyəcan doğurmamalı və qısa olmalıydı. Maksimum, 30 dəqiqəyə sarayı tərk etməliydilər. Ancaq onların düşündükləri kimi alınmadı. Kral hər bir hadisəni detallarına qədər analiz etmək istəyirdi. Əvvəl Xarici İşlər naziri Lord Baturst məlumat verdi:

– Birləşmiş Krallığın apardığı xarici siyasət öz bəhrəsini verir. Çox tezliklə Fransa Rusiyaya müharibə elan edəcək. Rusiyada yeganə ağıllı adam Çar Aleksandr fransızlarla müharibədə rus qoşunlarını ancaq məğlubiyyətin gözlədiyini bilir. Yaxşı anlayır ki, savadsız rus mujiklərindən ibarət hazırlıqsız ordu, Napoleonun elit döyüşçülərinin qarşısında davam gətirə bilməyəcək. Bunun üstünə Napoleonun sərkərdəlik talantını da gəlsək, müharibənin nəticəsini indidən görmək olar. Çar Aleksandr acınacaqlı məğlubiyyətin qarşısını qoşunun sayını artırmaqda görür. İki dəfə artıq əsgər silahlandırmaq istəyir. Ancaq bizim çara yaxın olan rus dostlarımız onu başa salıblar ki, fransızlarla qəti və həlledici döyüşə girmək, Rusiya imperiyasının dağılmasına gətirib çıxarar. Ona görə də vuruşa-vuruşa, nizam-intizamla geri çəkilmək lazımdır. Şöhrətpərəst Napoleon düşmən ordunu darmadağın etməyincə, əl çəkməyəcək, onları izləyəcək. Onu ucu-bucağı olmayan rus çöllərinə dartmaq, partizan müharibəsi ilə daim gərginlikdə saxlamaq lazımdır. Biz ona komandan olaraq Kutuzovu təyin etməyi də məsləhət görmüşük. Kutuzov bütün döyüşlərdə nizam-intizamla geri çəkilməyi ən yaxşı təşkil edən sərkərdədir. İsveçli Barklay de Tolli və Qafqazəsilli Baqration komandan olsalar, geri çəkilməyəcəklər, vuruşların birində rus ordusunu itirəcəklər. Biri general qeyrətinə sığışdırıb geri çəkilməyəcək, o birisi isə qaynar qafqazlı qanını əsgərlərlə birlikdə tökəcək. Biz bu il rusların Osmanlılarla da müqavilə bağlamasına nail olacağıq. Ruslar iki cəbhədə müharibə apara bilməzlər. 6-7 ildir Osmanlıların kiçik ordusunu məğlub etməyi bacarmırlar. Mənasız müharibəni saxlamaq üçün onlara vasitəçi lazımdır, biz bu işi təşkil edərik. Napoleonun əleyhinə Avropa ölkələrinin İngiltərənin ətrafında birləşməsi işi çox intensivləşib. 2-3 ilə Fransa Avropada hegemonluq iddiasından əl çəkəcək və ümid edirik ki, bir daha belə bir iddiada olmayacaq.

Xarici İşlər nazirinin məlumatına diqqətlə qulaq asan Kral onun susduğunu görüb, sordu:

– İranda nə baş verir, bizim siyasətdə hansısa bir dəyişiklik olacaqmı?

– Əlahəzrət, bizim İranla əlaqədar strateji siyasətimizi siz hələ 20 il bundan öncə müəyyənləşdirmisiniz. Biz onlarla 56 il bundan öncə, hərbi əməkdaşlıq barədə müqavilə bağlamışdıq. 1805-ci ildə ruslar Fransaya qarşı müharibəyə başlayanda, sözsüz ki, biz onları ruslara qarşı dəstəkləyə bilməzdik. Ruslar Tiflisi və Qafqazda bir sıra əraziləri işğal edəndə, onlar bizdən hərbi kömək istədilər. Onda şaha məktub yazıb bildirdim ki, İngiltərə Fransa ilə müharibə aparır. Rusların Qafqazda cəmi 50 minlik kiçik bir qoşunu qalıb, qüvvələrinin hamısı Avropadadır. Böyük İranın 50 minlik rus qoşunlarını Qafqazdan qovması üçün əlverişli şərait yaranıb. Bu İran, elə bil, 10 il bundan öncəki İran deyil. Fətəli şah çox bivec adamdır. Bizdən bir kömək ala bilməyib, fransızlara üz çevirdi. Fransızlar rusları özlərinə müttəfiq edəndən sonra İrana rədd cavabı verdilər. İndi yenidən rusların İngiltərə ilə ittifaq quracağı aktuallaşıb deyə, iranlılara kömək etmək olmaz. Sizin 20 il bundan öncə təyin etdiyiniz strategiyaya görə, ruslar Qafqazı tuta bilərlər. Biz onlara Araz çayını keçməyə imkan vermərik. Ruslar həmişə arzuladıqları Bosfor boğazını və İran körfəzini heç vaxt görə bilməyəcəklər. Ancaq İranda şahın gənc oğlu Abbas Mirzə hakimiyyətə gələrsə, ruslar üçün böyük problem yaradacaq. Avropa təhsilli bu gənc çox ağıllı və talantlı sərkərdədir. Onun şah olacağı təqdirdə, İran İngiltərə siyasətində müəyyən dəyişiklik edə bilər. Məsələn, Gürcüstandan başqa, Kicik Qafqazda digər torpaqlara toxunmamağı ruslardan tələb edər. İran müəyyən reformalar həyata keçirsə, İngiltərə məmnuniyyətlə onunla müttəfiq olar. Qədim dövlətçilik ənənələrinə malik İranın şərqdə Böyük Britaniyanın for-postu olması, bizim uzunmüddətli strategiyamız olardı. Rusiya bizə qulaq asmadığı təqdirdə, Osmanlı imperiyasına kömək edib, yenidən Krım və Ukraynanın cənub-qərbindəki əraziləri gündəmə gətirə bilərik. Osmanlılar Avropada bizə bəzi güzəştlər etməklə, yenidən Krıma sahib durardı. Ancaq indi əsas məsələ Napoleonun Krallığımız üçün olan təhlükəsini neytrallaşdırmaqdır.

Müharibə nazirinin informasiyası az çəkdi:

– Əlahəzrət, Böyük Britaniya qitəyə 200 minlik ordu çıxaracaq. Təqribən, o miqdarda da ordunun pruslar və avstriyalılar tərəfindən təşkil olunacağına söz verilib. Rusları savaşda iştiraka məcbur edə bilməsək, Krallığımız İspaniya tərəfdən ikinci cəbhə açmaq fikrindədir. İkinci cəbhədə 100 minlik ordumuza 200 minlik ispan könüllüləri kömək edəcək.

Baş nazir əlavə etdi:

– Ruslar yenə Napoleonla bağladığı müqaviləni uzatsalar və ya döyüşdə məğlub olub Fransanın müstəmləkəsinə çevrilsələr, Fransa üzərində qələbəmizdən sonra Rusiya imperiyasını parçalamaq lazım gələcək. Qafqaz İrana, Krım və onun ətrafı Osmanlılara qaytarılmalıdır. Ukrayna ya Polşa ilə birləşməli, ya da ayrı-ayrı dövlətlər şəkilində formalaşdırılmalıdır. Sizə söylədiklərimi Rusiyadakı səfirimiz Çar Aleksandrla görüşündə üstüörtülü şəkildə ona çatdırıb. Bu görüşdən bir neçə gün sonra çar Fransa səfirini qəbul edib. Çara yaxın mənbəmiz onların arasında gedən söhbətin məzmununu bizə göndərib. Vaxtınızı alıram, ancaq bir epizodu bilsəniz, yaxşı olar. Çar ona deyib: “Mən bilirəm, sizin ordu güclüdür. Biz məğlub olacağıq. Ancaq Rusiya böyükdür, mən geri çəkilə-çəkilə gedib Kamçatkada otursam da, məğlubiyyət barədə müqavilə imzalamayacağam, müharibəni davam etdirəcəyəm. İmperatorunuz buna əmin ola bilər”. Sözsüz ki, çarın sözlərini ciddi qəbul etməyən Napoleon Rusiyaya hucum edəcək.

Kralın əhval-ruhiyyəsi xeyli yüksəlmişdi. Perspektiv onun xoşuna gəlmişdi. Müvəffəqiyyətlər arzu edib, protokoldan kənara çıxdı – onları düz qapıya qədər yola saldı. Bu dəfə, adətən, dala-dala addımlayıb qapının ağzında axırıncı dəfə Krala baş əyib, otağı tərk etmək mərasimi pozuldu. Qapı açılanda Kralın da onlarla birlikdə otaqdan çıxdığını görən qvardiya zabiti çaşdı, nə baş verdiyini anlamasa da, özünü tez yığışdırıb “farağat” vəziyyətini aldı…

1812-ci ilin iyulunda Rusiyaya müharibə elan edən Napoleon artıq sentyabrın 14-də Moskvada idi. Ancaq Rusiya təslimçilik müqaviləsi imzalamayıb, qoşunlarını Moskvadan şərqə tərəf uzaqlaşdırmışdı. Ucsuz-bucaqsız Rusiya ərazisinin dərinliklərinə gedib qışı orada qarşılamaq Napoleonun həyatında buraxdığı ən böyük səhvi oldu. Onun elitar qvardiyasını Rusiyanın soyuğu və aclıq qırdı. Yolları olmayan Rusiyada min kilometrlərlə uzaqda yerləşən ordunu silah-sursat və ərzaqla təmin etmək qeyri-mümkün iş idi.

Ardı Var

QARABAĞ: Müqavimətsizlikdən Doğan Faciə (2011) Kitabından

Azəri, QARABAĞ: Müqavimətsizlikdən Doğan Faciə
, , , , , ,

Rasul Guliyev - Rəsul Quliyev haqqında

Rasul Guliyev is the former Speaker of the Parliament of Azerbaijan (1993-1996) and is currently leader of the Open Society Party, one of Azerbaijan’s opposition parties. He is a passionate proponent of democracy. He actively participates in efforts to secure democracy and human rights in Azerbaijan, an oil-rich nation by the Caspian Sea and a former Soviet Republic. He writes and speaks out forcefully against the dangers of resurgent dictatorships in the former Soviet Republics. Mr. Guliyev resigned from his post as Speaker in 1996 to protest the human rights violations, censorship policies, widespread bribery and corruption, and anti-democratic policies of the Heidar Aliyev regime. Since that time he and his relatives and colleagues have been continually harassed by the government, now headed by Heidar Aliyev’s son, Ilham. Mr. Guliyev and his family live in political exile in the United States. During the past several years Mr. Guliyev has devoted his efforts to writing political and historical books that reveal the realities of life in Azerbaijan today. His books have enjoyed widespread interest in the Azeri diaspora forced to leave their homeland because of political persecution. Millions now live across Europe, in Russia, and the U.S. Recently, when excerpts from his latest book were published in an opposition newspaper in Azerbaijan and the book began selling within Azerbaijan, the government intervened to halt its distribution. Mr. Guliyev has presented briefings to US policy makers in numerous forums, including those sponsored by the National Democratic Institute (NDI), the International Republican Institute (IRI), the Congressional Human Rights Caucus, the Carnegie Endowment for International Peace, and the Kennan Institute of the Woodrow Wilson International Center. He has testified before the US Congress’ Helsinki Commission (Commission on Security and Cooperation in Europe) on the issue of Elections, Democratization, and Human Rights in Azerbaijan. Government Service and Political Involvement Following a career in the oil industry (in 1992 Mr. Guliyev was named Vice President of SOCAR, the State Oil Company of Azerbaijan Republic), and with the advent of Azerbaijan’s independence from the Soviet Union, Mr. Guliyev became involved in the political process in Azerbaijan. He served as Speaker of the Parliament during the early years of independence but became increasingly disenchanted after former KGB General Heidar Aliyev seized power. Since the late 1990’s he has been a leading opposition figure and party leader. In 2005 he was his party’s candidate for the parliamentary elections, but was prevented from returning from exile to Azerbaijan to participate in the election process. In dramatic events, the government closed and sealed off the airport to prevent his plane from landing and arrested many of his supporters. Despite this, he garnered the majority of votes in his precinct – yet the authorities would not validate his victory in this election that international observers decried as marred with irregularities and falsifications. Two years later Mr. Guliyev co-founded the Open Society Party and was elected party leader. Since the 2008 presidential elections, the entrenchment of Ilham Aliyev’s power, and the growing reliance on Azerbaijan by the US, repression in Azerbaijan has increased. Journalists and American-educated Azeri bloggers have been arrested for talking and writing against Ilham Aliyev and his family. The office and home of a leading human rights activist was recently bulldozed by the government. This climate creates dilemmas for the U.S. government which looks to Azerbaijan for energy resources for the West and for cooperation with regional security needs. The next Azerbaijan presidential election will be held in 2013. Ilham Aliyev will be the leading candidate. The opposition in Azerbaijan has been crushed. And under Aliyev’s leadership and direction, the country’s Constitution has been amended to remove term limits and set the stage for Aliyev’s being “president for life.” It is in this context that Rasul Guliyev is renewing his efforts to remind and inform U.S. policy makers of the on-going repression and corruption that plagues Azerbaijan, and encouraging U.S. policy makers to speak out about these realities. Personal Rasul Guliyev is married to Elmira Guliyeva, formerly an oil engineer. He is the father of three and has six grandchildren.
Rasul Guliyev - Rəsul Quliyev → tərəfindən yazılmış bütün yazılara bax

Cavab qoy

Sistemə daxil olmaq üçün məlumatlarınızı daxil edin və ya ikonlardan birinə tıklayın:

Gravatar
WordPress.com Loqosu

WordPress.com hesabınızdan istifadə edərək şərh edirsinz. ( Çıxış /  Dəyişdir )

Twitter rəsmi

Twitter hesabınızdan istifadə edərək şərh edirsinz. ( Çıxış /  Dəyişdir )

Facebook fotosu

Facebook hesabınızdan istifadə edərək şərh edirsinz. ( Çıxış /  Dəyişdir )

İmtina

%s qoşulma

%d bloqqer bunu bəyənir: