Əsas səhifə

Iqtisadiyyatda Demokratiya Yolu

Aprel 29, 2013 tərəfindən Rasul Guliyev - Rəsul Quliyev 1 Şərh

 

 

 

 

Əvvəli

–Xırda və orta sahibkarlığın tam inkişafını təşviq etmədən, iqtisadiyyatı liberallaşdırmaq mümkün deyildir;

-Müvəffəqiyyət xeyli dərəcədə torpaq münasibətlərinin vəziyyətindən asılıdır;

–Dövlət ixracın həvəsləndirilməsi üçün tədbirlər görməli, bundan ötrü vergi güzəştləri ilə ixracatçıların marağını artırmalıdır;

-Ixrac Emal Zonaları (İEZ);

Nədir iqtisadiyyatda demokratiya yolu? Demokratiya yolu ondan ibarətdir ki, insanlara sərbəst fəaliyyət üçün şərait yaratmalıyıq. Düşünməliyik ki, necə şərait yaradaq ki, nəzərdə tutduqlarımıza nail ola bilək. Belə bir məhsuldarlığı, belə bir işi ancaq azad insan həyata keçirə bilər. Məcburiyyətlə və yaxud müəyyən bir plan tutmaqla, müəyyən bir kağıza yazmaqla nəyisə həyata keçirmək mümkün deyil.

Yeni ad altında yaradılan şirkətləri, birlikləri haqlı tənqid edirlər. Axı, bədbəxtlik ondadır ki, yaranmış şirkətlər, birliklər, komitələr və s. hamısı jandarm alətidir. Bunların heç biri iqtisadi siyasət yerinə yetirmir, ancaq jandarm kimi hərəkət edirlər ki, hansı direktoru çıxartsın, kimi tutsun, kimi cəzalandırsın. Belə vəziyyətdə iqtisadiyyat inkişaf edə bilməz, mümkün olan şey deyil.

Azərbaycanda çox qəribə bir idarəetmə sistemi var. Nazirliklərin, komitələrin, şirkətlərin sayı üst-üstə götürəndə yüzü keçib. Bu idarəetmə sistemini hökumət heç cür dəyişməyə can atmır, proqramı da yoxdur (H.Əliyevə qarşı yönəldiyi üçün bu tənqidlərin mənə problemlər yaradacağını bilirdim. Lakin proseslərin xalqı necə ağır vəziyyətə doğru aparması məni bir azərbaycanlı kimi rahat buraxmırdı – R.Q.). Bütün idarəetmə sistemi inzibati üsulla tənzimlənir. Dövlətdə nazirliklərin hamısı siyasi nazirliklər – dövlətin hər hansı bir sahədə proqramını həyata keçirən orqanlar olmalıdırlar. Təəsüf ki, bizdə belə bir şey yoxdur. Həddən artıq nazirliklər, komitələr var. Azərbaycan kimi respublikada, fikrimcə, 10-15 nazirlikdən artıq nazirlik lazım deyil. Bu sistem liberallaşdırılmalıdır, imkan vermək lazımdır ki, özü-özünü idarə etsin. İqtisadiyyatda “yuxarıdan aşağı idarəetmə” prinsipinin nəzərəçarpacaq bir nailiyyətə gətirib çıxarması mümkün deyil.

Biz bazar islahatı və dövlətin demokratikləşdirilməsi proqramını elan edir, lakin bazar islahatı ideyasını tam özəlləşdirməyə, özəlləşdirməni isə ictimai kapitala, bütün iqtisadiyyatın kapitallaşdırılmasına – həm xırda, həm də iri  biznesin və ölkənin maliyyə-pul sisteminin kapitallaşdırılması ideyasına aparıb çatdırmırıq. Əksinə, bəziləri hətta özəlləşdirmənin artıq formasının tətbiqini – dövlətsizləşdirməni və makroiqtisadiyyat səviyyəsində sabitləşdirmə siyasəti tədbirlərinin həyata keçirilməsini təklif edirlər. Lakin bazar makrosubyektləri olmadan, bazarın böhran əleyhinə tənzimlənməsinin makroiqtisadi tədbirlərini necə tətbiq etmək olar?

Xırda və orta sahibkarlığın tam inkişafını təşviq etmədən, iqtisadiyyatı liberallaşdırmaq mümkün deyildir. Aydındır ki, çoxlu xırda və orta müəssisələrin fəaliyyət göstərdiyi sahələrdə inhisara yer qalmır. Beləliklə, xırda və orta xüsusi sahibkarlıq, rəqabət mühitinin və bazar azadlığının saxlanmasının amili kimi  çıxış edir. Ona görə də lisenziya alınmasını tələb edən fəaliyyət növlərinin (neft məhsulları, pambıq, hərbi texnika və sursat kimi) siyahısı xeyli ixtisar edilməlidir.

İqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsi, onun liberallaşdırılması və demokratiyanın möhkəmləndirilməsi sahəsində müvəffəqiyyət xeyli dərəcədə torpaq münasibətlərinin vəziyyətindən asılıdır. Açıq etiraf etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikasında torpaq münasibətlərinin mövcud sistemi iqtisadiyyatın inkişafına mane olur, əkin sahələrinin böyük hissəsi dövlətin və kolxozların mülkiyyətindədir. Bu isə istehsalın artırılmasına marağı azaldır.

İqtisadiyyatın liberallaşdırılması səviyyəsi xeyli dərəcədə xarici, iqtisadi əlaqələrin inkişafından asılıdır. Fəaliyyətin idxal əvəzləmədən ixrac istiqamətinə yönəldilməsi bu baxımdan böyük əhəmiyyət kəsb edir. Hərçənd, idxal kifayət qədər liberal olmalıdır. Dövlət ixracın həvəsləndirilməsi üçün tədbirlər görməli, bundan ötrü vergi güzəştləri ilə ixracatçıların marağını artırmalıdır. Elə etmək lazımdır ki, xaricə hazır məhsul göndərən müəssisə həmin məhsulun istehsalı üçün lazım olan xammal və materialların idxalı zamanı ödədiyi verginin tam məbləğinin əvəzini çıxara bilsin. Bu tədbir sənaye məmulatlarının maya dəyərini aşağı salaraq dünya bazarında Azərbaycan mallarının rəqabət qabiliyyətini artırardı. Gömrük taariflərinə gəldikdə isə, o, qanunvericilik əsasında Gömrük Komitəsi tərəfindən alınmalıdır.

Birbaşa xarici investisiyaların cəlb edilməsi əsasında ixracat istiqamətli istehsalın inkişaf etdirilməsi məqsədi güdən ixrac emal zonalarının (İEZ) yaradılması ixracatın genişləndirilməsinə və daxili maliyyələşdirmə mənbələrinin məhdudluğunun aradan qaldırılmasına kömək edərdi. İEZ-lərdə xarici kapitalın fəaliyyəti üçün əlverişli mühit yaranmalıdır. Zonalar ixracat potensialını yüksəldərək valyuta gəlirinin artırılmasında fəal rol oynayar və yeni iş yerlərinin yaradılmasına öz töhfəsini verərdi.

İxrac olunan mal yalnız Gömrük Komitəsində qeydiyyatdan keçməlidir. Öz növbəsində, Gömrük Komitəsinin məhsulu qeydiyyatdan keçirməməyə ixtiyarı olmamalıdır.

Ardı Var

“Diktatorla Üz-Üzə” Kitabından (2001)

Azəri, Diktatorla Üz-Üzə
, , , ,

Rasul Guliyev - Rəsul Quliyev haqqında

Rasul Guliyev is the former Speaker of the Parliament of Azerbaijan (1993-1996) and is currently leader of the Open Society Party, one of Azerbaijan’s opposition parties. He is a passionate proponent of democracy. He actively participates in efforts to secure democracy and human rights in Azerbaijan, an oil-rich nation by the Caspian Sea and a former Soviet Republic. He writes and speaks out forcefully against the dangers of resurgent dictatorships in the former Soviet Republics. Mr. Guliyev resigned from his post as Speaker in 1996 to protest the human rights violations, censorship policies, widespread bribery and corruption, and anti-democratic policies of the Heidar Aliyev regime. Since that time he and his relatives and colleagues have been continually harassed by the government, now headed by Heidar Aliyev’s son, Ilham. Mr. Guliyev and his family live in political exile in the United States. During the past several years Mr. Guliyev has devoted his efforts to writing political and historical books that reveal the realities of life in Azerbaijan today. His books have enjoyed widespread interest in the Azeri diaspora forced to leave their homeland because of political persecution. Millions now live across Europe, in Russia, and the U.S. Recently, when excerpts from his latest book were published in an opposition newspaper in Azerbaijan and the book began selling within Azerbaijan, the government intervened to halt its distribution. Mr. Guliyev has presented briefings to US policy makers in numerous forums, including those sponsored by the National Democratic Institute (NDI), the International Republican Institute (IRI), the Congressional Human Rights Caucus, the Carnegie Endowment for International Peace, and the Kennan Institute of the Woodrow Wilson International Center. He has testified before the US Congress’ Helsinki Commission (Commission on Security and Cooperation in Europe) on the issue of Elections, Democratization, and Human Rights in Azerbaijan. Government Service and Political Involvement Following a career in the oil industry (in 1992 Mr. Guliyev was named Vice President of SOCAR, the State Oil Company of Azerbaijan Republic), and with the advent of Azerbaijan’s independence from the Soviet Union, Mr. Guliyev became involved in the political process in Azerbaijan. He served as Speaker of the Parliament during the early years of independence but became increasingly disenchanted after former KGB General Heidar Aliyev seized power. Since the late 1990’s he has been a leading opposition figure and party leader. In 2005 he was his party’s candidate for the parliamentary elections, but was prevented from returning from exile to Azerbaijan to participate in the election process. In dramatic events, the government closed and sealed off the airport to prevent his plane from landing and arrested many of his supporters. Despite this, he garnered the majority of votes in his precinct – yet the authorities would not validate his victory in this election that international observers decried as marred with irregularities and falsifications. Two years later Mr. Guliyev co-founded the Open Society Party and was elected party leader. Since the 2008 presidential elections, the entrenchment of Ilham Aliyev’s power, and the growing reliance on Azerbaijan by the US, repression in Azerbaijan has increased. Journalists and American-educated Azeri bloggers have been arrested for talking and writing against Ilham Aliyev and his family. The office and home of a leading human rights activist was recently bulldozed by the government. This climate creates dilemmas for the U.S. government which looks to Azerbaijan for energy resources for the West and for cooperation with regional security needs. The next Azerbaijan presidential election will be held in 2013. Ilham Aliyev will be the leading candidate. The opposition in Azerbaijan has been crushed. And under Aliyev’s leadership and direction, the country’s Constitution has been amended to remove term limits and set the stage for Aliyev’s being “president for life.” It is in this context that Rasul Guliyev is renewing his efforts to remind and inform U.S. policy makers of the on-going repression and corruption that plagues Azerbaijan, and encouraging U.S. policy makers to speak out about these realities. Personal Rasul Guliyev is married to Elmira Guliyeva, formerly an oil engineer. He is the father of three and has six grandchildren.
Rasul Guliyev - Rəsul Quliyev → tərəfindən yazılmış bütün yazılara bax

Geri izləmələr/Geri bildirişlər

  1. Bazar İqtisadiyyatında Pul-Kredit Siyasəti və Sosial Təminatlar | RƏSUL QULİYEV - RASUL GULIYEV - May 1, 2013

    […] Əvvəli […]

Cavab qoy

Sistemə daxil olmaq üçün məlumatlarınızı daxil edin və ya ikonlardan birinə tıklayın:

Gravatar
WordPress.com Loqosu

WordPress.com hesabınızdan istifadə edərək şərh edirsinz. ( Çıxış /  Dəyişdir )

Twitter rəsmi

Twitter hesabınızdan istifadə edərək şərh edirsinz. ( Çıxış /  Dəyişdir )

Facebook fotosu

Facebook hesabınızdan istifadə edərək şərh edirsinz. ( Çıxış /  Dəyişdir )

İmtina

%s qoşulma

%d bloqqer bunu bəyənir: